Uitgangspunten testbeleid en inzet zorgmedewerkers buiten het ziekenhuis

28 april 2022

Bijlage bij de LCI-richtlijn COVID-19 | Versie 21 april 2022 (versiebeheer zie onderaan pagina) 

Onderstaand vindt u uitgangspunten voor een optimale inzet van gezondheidszorgmedewerkers buiten het ziekenhuis, werkzaam in de directe patiëntenzorg, gebaseerd op de gezondheid van de medewerkers en het risico op besmetting van patiënten/cliënten/collega’s. De uitgangspunten vragen om een nadere invulling per sector of instelling, rekening houdend met de patiëntenpopulatie en context. De Federatie Medisch Specialisten heeft een leidraad Testbeleid en inzet zorgmedewerkers in het ziekenhuis opgesteld.

De uitgangspunten zijn gericht op optimale infectiepreventie en patiëntveiligheid. Als een zorginstelling uitgaande van de Uitgangspunten niet meer in staat is essentiële zorg te leveren, kan de instelling besluiten om van de uitgangspunten af te wijken. Dit is een verantwoordelijkheid op bestuurlijk niveau van de instelling. 

Deze uitgangspunten gelden ook als zorgmedewerkers tegen COVID-19 gevaccineerd zijn of de infectie hebben doorgemaakt. Want ook in de huidige transitiefase van COVID-19 blijft het belangrijk om bij alle zorgmedewerkers infecties met SARS-CoV-2 vroegtijdig op te sporen en maatregelen te nemen tegen verdere verspreiding.

I Testbeleid en isolatie van zorgmedewerkers met klachten

• Iedereen in Nederland met één of meer symptomen passend bij COVID-19 moet thuisblijven.
• Iedereen met dergelijke klachten kan zich laten testen.
• Totdat de testuitslag bekend is, moet de persoon met klachten thuisblijven. Het is van groot belang dat zorgmedewerkers zich bij klachten direct laten testen.¹
   

Zorgmedewerkers

• met klachten die passen bij COVID-19; én
• die onmisbaar zijn voor de (directe) patiëntenzorg en continuïteit van die zorg (dit geldt ook voor laboratoriumpersoneel); én
• die niet vervangen kunnen worden door een collega, kunnen zich met voorrang laten testen bij de GGD-teststraten. Zij kunnen zich aanmelden via de Rijksoverheid. Hier is ook informatie opgenomen over welke zorgberoepen wel en welke beroepen niet in aanmerking komen voor testen met prioriteit.
   

Voor het testen van zorgmedewerkers wordt de PCR-test geadviseerd omdat deze testen het meest gevoelig zijn voor SARS-CoV-2.² In de GGD-voorrangsteststraten voor zorgmedewerkers worden PCR-testen gebruikt. Indien een zorgmedewerker toch met een antigeensneltest is getest en de testuitslag is negatief, moet de test herhaald worden met een PCR-test. Bij een positieve antigeentest kan op dezelfde manier gehandeld worden als bij een positieve PCR-test.

Als de testuitslag bekend is:

• Indien de test negatief is, mag een zorgmedewerker met milde klachten (in ieder geval geen koorts) weer aan het werk. 
• Indien de test positief is, blijft de medewerker met klachten thuis in isolatie tot ten minste 24 uur symptoomvrij EN 48 uur koortsvrij vanaf minimaal 5 dagen na start symptomen tot maximaal 10 dagen na start van symptomen.³
   

¹ Voor zorgmedewerkers die milde klachten zoals malaise en verhoging ontwikkelen direct in aansluiting op COVID-19-vaccinatie waarbij de klachten als bijwerking geduid kunnen worden, kan een uitzondering gelden. Hier is een zorgvuldige afweging nodig. Zie ook https://www.rivm.nl/covid19vaccinatieprofessionals/richtlijn-uitvoering.

² Zorgmedewerkers die niet in contact komen met kwetsbare cliënten/bewoners mogen gebruik maken van een zelftest (zie de LCI-richtlijn COVID-19 voor personen die als kwetsbaar worden beschouwd).

³ In bijzondere gevallen kan een langere isolatietijd nodig zijn, zoals bij aanhoudende klachten bij een persoon met een ernstige immuunsuppressie. Dit is maatwerk en hiervoor dient overleg met de behandelend arts en microbioloog plaats te vinden (zie ook COVID-19 | LCI-richtlijnen).

1. Start symptomen = ook wel de eerste ziektedag. Indien deze niet bekend is kan de datum van de monsterafname genomen worden.
2. Koortsvrij = temperatuur onder de 38 graden, zonder koortsremmende medicatie.
3. Symptoomvrij van COVID-19 = geen koorts, geen hoesten, geen keelpijn, geen benauwdheid, geen neusverkoudheid. Symptomen, zoals die bekend zijn bij de bevestigde persoon en/of behandelaar passend bij hooikoorts, astma, of chronische hoest om andere redenen, vallen niet onder symptomen van COVID-19. Het nog aanwezig zijn van moeheid, anosmie en dysgeusie speelt geen rol bij de definitie van symptoomvrij, want deze klachten kunnen een paar dagen tot weken na de eerste 5-10 dagen aanhouden, zoals bekend is bij andere virale verwekkers, zonder dat nog sprake is van besmettelijkheid. Als moeheid, anosmie en/of dysgeusie de enige symptomen na 5 dagen zijn, kan de isolatie daarom opgeheven worden.

II Inzet van zorgmedewerkers zonder klachten

Vanaf 19 april 2022 is het quarantaineadvies komen te vervallen. Wel gelden aanvullende adviezen na (bekend) risicocontact (contact met positieve huisgenoot, nauw contact) en is het van extra belang dat zorgmedewerkers met klachten zich (laten) testen en in afwachting van de testuitslag thuisblijven.  

Zorgmedewerkers zonder klachten die huisgenoot of overig nauw contact zijn van een positief geteste persoon

Om te voorkomen dat zij zorgmedewerkers hun patiënten of collega’s besmetten, gelden er aanvullende maatregelen:

• Zorgmedewerkers mogen werken als een huisgenoot of overig nauw contact positief getest is op COVID 19.
• Deze zorgmedewerkers nemen een zelftest af op dag 0 en dag 5 en als zij klachten krijgen (voor maatregelen bij klachten, zie I). Een negatieve zelftest bij klachten dient altijd geconfirmeerd te worden door een PCR test. Zie ook de tabel Testbeleid. Zorgmedewerkers die minder dan 8 weken geleden COVID-19 hebben gehad hoeven alleen te testen als zij klachten hebben.
• De zorgmedewerkers dragen in de eerste 10 dagen na blootstelling met de positief geteste persoon tijdens het werk steeds een chirurgisch mondneusmasker ten minste type II.
• Zij houden in de eerste 10 dagen na blootstelling met de positief geteste persoon zoveel mogelijk 1,5 meter afstand van patiënten en collega’s.

 
Indien de uitslag van de zelftest op dag 0 of dag 5 positief is, blijft de positief geteste zorgmedewerker thuis in isolatie in elk geval tot en met de 5e dag na de testafname.

Voor zorgmedewerkers met klachten zie onder I.

Duurzame inzetbaarheid van zorgmedewerkers

Het uitgangspunt hierbij is dat werknemers gezond en veilig kunnen werken, ook met betrekking tot patiëntveiligheid. Alleen in uitzonderingssituaties, waarbij de continuïteit van zorg in het geding kan komen door dreigende personele krapte, is er ruimte voor uitzonderingen op thuisblijfmaatregelen voor zorgmedewerkers. De instelling/werkgever formuleert criteria (eventueel met benoemen van specifieke functies) wanneer de continuïteit van zorg in het geding komt en waarbij werknemers ten tijde van quarantaine bij uitzondering wel kunnen werken met gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Instellingen/werkgevers kunnen dit doen in overleg met de arbodienst/bedrijfsarts, verantwoordelijke voor de infectiepreventie en eventueel de GGD. De instelling/werkgever draagt hiervoor de eindverantwoordelijkheid. 

Indien een medewerker vragen heeft over dit beleid, een wel/niet te maken uitzondering of zijn medische situatie (ook in het licht van de noodzaak te werken met PBM), heeft deze de mogelijkheid om contact op te nemen met een arbodienst/bedrijfsarts of eventueel de GGD voor een onafhankelijk adv

 
Zie ook LCI-richtlijn COVID-19.