Screeningsinstrumenten kwetsbare zw…

Screeningsinstrumenten kwetsbare zwangeren

Op deze pagina vind je een beschrijving van verschillende screeningsinstrumenten die momenteel gebruikt worden.  

Screeningsinstrumenten

Om de verschillende beschikbare screeningsinstrumenten met elkaar te vergelijken hebben we twee overzichten gemaakt. Deze bevatten informatie afkomstig van websites en informatiemateriaal dat openbaar te vinden is. De inhoud van de informatie in de overzichten zijn gecheckt en zo nodig aangevuld door betrokkenen bij de diverse vragenlijsten.  

Vergelijking meest gebruikte screeningsinstrumenten: (Alpha-Nl, Mind2Care en R4U) 

Vergelijking andere instrumenten die ook gebruikt worden door verloskundigen, zoals blijkt uit een recent onderzoek van D&B naar gebruik van screeningsinstrumenten door o.a. verloskundigen (Checklist Vroegsignalering in de kraamtijd, EPDS, ICHOM, Positieve Gezondheid, Zwanger Wijzer).    

Zie hier het onderzoek van D&B:

Onderzoeksrapport – Drijfveren, obstakels en kansrijke aanknopingspunten bij het signaleren van kwetsbare gezinnen  

Eerste deel onderzoek:

Vanuit het actieprogramma Kansrijke Start onderzochten gedragsexperts van adviesbureau Dijksterhuis & Van Baaren o.a. in hoeverre eerstelijns verloskundigen, jeugdartsen en -verpleegkundigen (risicofactoren van) kwetsbaarheid signaleren, naar welke risicofactoren zij vragen en hoe deze aangepakt worden.  

Uit de resultaten van het onderzoek blijkt o.a. dat 62 % van de eerstelijns verloskundigen geen (gevalideerd) signaleringsinstrument voor het signaleren van kwetsbaarheid gebruikt. Verloskundigen geven aan dat ze te weinig tijd hebben voor consulten en dat ze zich niet altijd vaardig voelen in het bespreken van gevoelige onderwerpen als schulden en relatieproblemen. Een zeer groot deel van de verloskundigen (92%) heeft behoefte aan bijscholing over het signaleren van niet-medische risicofactoren.  

  1. Er is behoefte aan geaccrediteerde bijscholing over signaleren van niet-medische risicofactoren.  
  2. Eerstelijnsverloskundigen moeten zich vaardiger voelen in aangaan van gesprekken over moeilijke en gevoelig onderwerpen.
  3. Er moet meer aangestuurd worden op standaard gebruik van signaleringsinstrumenten.   
  4. Zwangeren moeten zelf een vragenlijst over niet-medische risicofactoren van kwetsbaarheid invullen, om te voorkomen dat sociaal wenselijke antwoorden gegeven worden. 
  5. Aanvragen van prenataal huisbezoek door JGZ-verpleegkundige moet zo gemakkelijk mogelijk gemaakt worden voor eerstelijns verloskundigen. Dit betekent:
    • weten wat criteria zijn 
    • weten hoe huisbezoek op een prettige manier voorgesteld kan worden 
    • weten hoe aangevraagd moet worden 
    • eenvoudige procedures voor aanvragen  
  6. Er is behoefte aan meer systematisch intercollegiaal overleg tussen verloskundigen, kraamzorg, jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen. 
  7. Leg cliënten uit waarom verloskundigen vragen naar onderwerpen als schulden, opleidingsniveau of etnische achtergrond. 

Zie ook de factsheet voor verloskundigen, de factsheet JGZ of het hele rapport.  

2e deel onderzoek:

Omdat het onderzoek veel kansrijke aanknopingspunten bood om het signaleren van kwetsbaarheid te verbeteren, is het onderzoek verbreed naar professionals in de kraamzorg en gynaecologie.

Het rapport Drijfveren, obstakels en kansrijke aanknopingspunten bij kwetsbaarheid signaleren – kraamzorg en gynaeologen kun je hier downloaden 

Een samenvatting van beide onderzoeken vind je hier

Zie de website van Kansrijke Start voor meer informatie over het onderzoek.  

De uitkomsten van het onderzoek signaleren kwetsbaarbeid zijn in opdracht van de leden van de Goede Start Tafel (GST) in een subwerkgroep geordend, uitgewerkt en omgezet in adviezen en concrete actiepunten in de werkagenda “Beter signaleren”

Wil je meer weten over de onderbouwing van screeningsinstrumenten:

Studies met signaleringsinstrumenten 

Studie gebruik vragenlijsten m.b.t. geven van sociaal wenselijke antwoorden 

Studies bevorderende en belemmerende factoren. Bij/volgens zorgverleners. Vos et al, 2015. 

Op de website van Kenniscentrum Isos van Departement Gezondheid en Welzijn van de Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen staan een aantal publicaties n.a.v. en studie naar ontwikkeling en implementatie van een signaleringsinstrument van kwetsbaarheid in de zwangerschap. Waaronder Embrace ter inspiratie.  

Heb je een screeningsinstrument dat ontbreekt op deze pagina: stuur een mailtje met informatie over het instrument naar communicatie@collegepz.nl  

Terug naar Vroegsignalering en interventies